Jakie stawki podatku VAT obowiązują w Polsce?

„W życiu pewne są tylko śmierć i podatki”. Ten cytat, wypowiedziany pierwotnie przez Benjamina Franklina, w doskonały sposób odzwierciedla sytuację w niemal wszystkich państwach świata.

Niezależnie od tego, w codziennym życiu gospodarczym zdecydowanie bardziej interesujący jest drugi czynnik. Podatki to zagadnienie, które budzi skrajne emocje, przy czym z reguły przeważają te negatywne. Pomimo tego, warto wiedzieć, jakie podatki VAT w Polsce sprawiają, że na naszych twarzach pojawia się wyraz niezadowolenia. Nie chodzi tutaj tylko i wyłącznie o samą definicję, ale też o stawki, które obowiązują w stosunku do konkretnych produktów.

Czym są podatki?

Na wstępie warto poddać analizie samo pojęcie podatków. Niemal wszyscy wiemy, że takie obciążenie finansowe dotyczy nas na co dzień.

Czy jednak zastanawialiśmy się bardziej szczegółowo, co ono oznacza?

Robiąc przegląd definicji możemy w skrócie stwierdzić, że podatki są publicznoprawnymi, przymusowymi świadczeniami na rzecz państwa. Oznacza to, że bez względu na nasze obiekcje, musimy je płacić. Podatki są zarazem głównym źródłem dochodu państwa. Umożliwiają jego poprawne funkcjonowanie, które objawia się m.in. w finansowaniu edukacji, wspieraniu najuboższych, czy polepszaniu infrastruktury drogowej.

Podatek VAT jednym ze świadczeń na rzecz państwa

Skupiając się na podatkach można wymienić wiele rodzajów tych świadczeń. W zależności od sytuacji zderzamy się z podatkami od czynności cywilnoprawnych, dochodowymi, czy też od spadków i darowizn. Poza tym, niezwykle popularny jest podatek VAT, któremu poświęcimy dzisiaj nieco większą uwagę.

Podatek VAT to potoczna nazwa podatku od towarów i usług. Co ciekawe, po raz pierwszy został wprowadzony w 1954 roku we Francji i od tamtego czasu na dobre zagościł niemal we wszystkich państwach świata. Jest to świadczenie, które dotyczy zarówno kupujących, jak i sprzedających. Niemniej jednak mechanizm jego rozliczenia powoduje, że z reguły cierpią na tym Ci pierwsi. Dzieje się tak dlatego, ponieważ przedsiębiorca, rozliczając VAT, może go w późniejszym etapie odliczyć. Warunkiem jest jednak działalność związana z opodatkowaniem.

W związku z tym możemy stwierdzić, że jest to danina, której koszt ponoszą konsumenci, m.in. poprzez zakup różnych towarów, czy usług. Co ciekawe, podatki VAT w Polsce są zróżnicowane pod kątem stawek. Wiele zależy od tego, z czym mamy konkretnie do czynienia.

Wysokość stawek podatku VAT w Polsce

Przekładając dotychczasowe rozważania na rzeczywistość możemy stwierdzić, że w Polsce obowiązują cztery główne stawki podatku VAT.

Najpopularniejsza z nich kształtuje się na poziomie 23%. Jest to tzw. podstawowa stawka, którą jest opodatkowana większość produktów i usług. Przykładowo, z taką wartością spotkamy się udając się do sklepu np. po zabawki, urządzenia RTV i AGD, czy kosmetyki.

Poza tym, w naszej codzienności możemy spotkać się z innymi wartościami stawek podatku VAT: 8%, 5% oraz 0%. 

Z niższego VAT w wysokości 8% mogą skorzystać osoby, które trudnią się dostawą towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o VAT. Są to m.in.:

• niektóre przetworzone produkty spożywcze,
• usługi bytowe,
• transport pasażerki,
• produkcja rolnicza.

Poza tym, ośmioprocentowy VAT ma odniesienie w stosunku do dostaw związanych z remontami, budowami, czy modernizacjami obiektów budowlanych, zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. 

Dla kogo najniższy VAT?

Niewiadomą pozostają nadal dwie najniższe stawki VAT w wysokości 5% oraz 0%. Pierwsza stawka funkcjonuje w odniesieniu do podstawowych produktów żywnościowych. Możemy wymienić tu m.in. owoce, warzywa, wszelkiego rodzaju kasze, makarony, czy produkty zbożowe.

Co ciekawe, ze stawką 5% spotkamy się również w odniesieniu do czasopism specjalistycznych, książek drukowanych oraz e-booków. Cała lista jest zdecydowanie szersza i znajduje się również w ustawie o VAT. Różnica polega na tym, że spis produktów znajdziemy w dalszym załączniku o numerze 10.

Ostatni, zerowy VAT, jest stosowany m.in. w odniesieniu do:

• usług związanych z transportem międzynarodowym,
• usług polegających na uszlachetnianiu, naprawie, bądź przetwarzaniu towarów,
• dostaw i importu środków transportu lotniczego oraz jednostek pływających, które są używane do żeglugi na pełnym morzu.

Obniżona stawka VAT

Powyższe stawki mają swoje uzasadnienie w codziennej gospodarce. Warto jednak wspomnieć, że w związku z sytuacją makroekonomiczną, z dniem 1 stycznia 2022r. weszły w życie przepisy, które obniżają tymczasowo niektóre wymienione stawki. Możemy tutaj wspomnieć w szczególności o dostawach gazu ziemnego, energii elektrycznej oraz cieplnej.

Co więcej, miesiąc później, czyli od 1 lutego 2022r. weszła w życie nowelizacja, które objęła swoim kręgiem zdecydowanie szersze grono produktów i usług. Od tego czasu z obniżoną stawką VAT możemy spotkać się dodatkowo w odniesieniu do środków produkcji rolnej, paliw, czy artykułów żywnościowych.  Należy jednak zauważyć, że wspomniane preferencje są tymczasowe, w związku z czym po upływie określonego czasu stawki powrócą do swoich pierwotnych wartości.